Vanmiddag organiseert de VVD een ronde tafel over open onderwijs. Samen met TU Delft CvB-lid Anka Mulder ben ik uitgenodigd om daar bij aanwezig te zijn. De middag bestaat uit twee delen, waarbij het eerste deel zich richt op het hoger onderwijs en het tweede deel op po/vo. Bij de sessie over hoger onderwijs zitten de volgende personen:

• TU Delft: Anka Mulder (spreker) & Willem van Valkenburg
• Open Universiteit Heerlen: Fred Mulder (spreker) & Wilfred Rubens
• SURF: Christien Bok (spreker) & Hester Jelgerhuis
• Universiteit Leiden: Rick Lawson (spreker) & Marja Verstelle

Elk van deze instellingen is ook gevraagd om een position paper (1 A4) aan te leveren. Hieronder de tekst die ik samen met Anka hiervoor heb opgesteld.

‘World Class Education’ in Nederland

Het hoger onderwijs staat voor grote uitdagingen. Universiteiten en hogescholen moeten een betere kwaliteit leveren aan steeds grotere groepen studenten. Daarnaast moet het hoger onderwijs een grote bijdrage gaat leveren aan de Nederlandse kenniseconomie en internationaal competitief zijn. Deze doelstellingen zijn niet te realiseren op de manier waarop onderwijs op dit moment veelal is georganiseerd. Open en online onderwijs¹ biedt Nederland kansen om deze doelstellingen op het gebied van kwaliteit en toegankelijkheid te realiseren.

Wat doet de TU Delft?

De TU Delft ziet de kansen van online en open onderwijs als een belangrijke manier om het onderwijs van de universiteit toekomstbestendig te maken:

• Sinds 2007 publiceren wij open cursusmateriaal via ocw.tudelft.nl, gratis beschikbaar voor iedereen met een internetverbinding, en zijn wij actief in het OpenCourseWare Consortium. Sinds 2007 zijn duizenden colleges opgenomen. Deze worden veel gebruikt door onze studenten.
• In 2010 waren wij, samen met OU, de eerste universiteit die video’s publiceerde op iTunesU.
• Sinds dit voorjaar hebben wij ons aangesloten bij het EdX Consortium (een MOOC-platform opgericht door Harvard en MIT). In september starten twee MOOCs (nu al bijna 30.000 inschrijvingen) en drie pilots met online afstandsonderwijs op masterniveau. Wij overwegen nu welke vervolgstappen wij kunnen zetten.
• Nb. Al ons online onderwijs is gebaseerd op het geaccrediteerde en hoogwaardige onderwijs van de TU Delft.

Deze initiatieven zijn erop gericht om de universiteit voor te bereiden op grote veranderingen in het hoger onderwijs, ontstaan door de mogelijkheden die het internet biedt. In de VS wordt zelfs gesproken over een ‘disruptive innovation’² : na sectoren als de muziekindustrie en de media, zal het internet ook het hoger onderwijs drastisch veranderen. Dat biedt kansen en bedreigingen. Online onderwijs zal een kwaliteitsimpuls geven aan het reguliere campusonderwijs, maakt het mogelijk om de toegang tot hoger onderwijs te vergroten (life long learners bijvoorbeeld) en in te spelen op toenemende vraag naar hoger onderwijs wereldwijd.
Anderzijds zal er een waterscheiding ontstaan tussen instellingen die gebruik maken van online onderwijs en zij die het ook produceren, instellingen die een rol blijven spelen in de wereldtop en zij die zich meer op de regio richten. Nederland heeft een redelijke uitgangspositie op het gebied van open en online onderwijs:

• de universiteiten zijn gemiddeld van goed niveau;
• de technische infrastructuur is uitstekende op orde;
• veel onderwijs vindt al in het Engels plaats;
• anderzijds is de afgelopen jaren slechts door weinig instellingen geïnvesteerd in deze ontwikkelingen; het hoger onderwijs in bijv. de VS loopt aanzienlijk voor.

Sinds de commissie Veerman is het onderwijsbeleid sterker gericht op profilering. Deze lijn zou ook richting online onderwijs doorgezet moeten worden. Steun de voorlopers en de rest zal volgen. Slechts een beperkt aantal heeft nu nog de kans om op wereldniveau mee te draaien.

Wat verwachten wij van de overheid?

Wij verwachten van de politiek dat zij zich duidelijk uitspreekt voor online en open onderwijs en Nederlandse wet- en regelgeving voorbereid op de veranderingen (bijv. afschaffen van het verplichte aantal contacturen en verplichte vestigingsbeleid van studenten, moderniseren auteurswet).
Het beleid moet er verder op gericht zijn om instellingen de ruimte te bieden om ‘world class education’ te leveren.