E-learn Weblog of Willem van Valkenburg

Door de redactie van het SURF SIG Trendrapport Open en Online Onderwijs was ik gevraagd om een stuk aan te leveren over de veranderingen in de afgelopen jaren op het gebied van open onderwijs en dan speciaal vanuit een internationaal perspectief. De redactie heeft op basis van mijn input en van andere experts een uitstekende introductie geschreven. Onderstaand is de tekst die ik heb aangeleverd.

De internationale ontwikkeling van Open Educational Resources is begonnen als een ideologische stroming om als (westerse) universiteiten onze kennis open te maken voor een groter publiek; een publiek dat normaal geen toegang heeft tot (hoger) onderwijs. Grotendeels gedreven door de maatschappelijke functie van een (publieke) universiteit, net zoals de open access en open source bewegingen. Daarnaast vonden veel Open initiatieven hun oorsprong bij individuen, vaak wetenschappers, gedreven door een sterke maatschappelijke gedrevenheid.

De open ideologie, de open gedachte om onderwijsmateriaal te delen en zo minderheden te bedienen, is de laatste jaren echter onder druk komen te staan. De afgelopen jaren is dit meer naar de achtergrond gegaan en is er veel meer focus gekomen op de kosten. Vooral in de VS is dit heel sterk zichtbaar, dankzij de hoge kosten van studeren, niet alleen voor collegegeld, maar ook van studieboeken.
De initiatieven op het gebied van Open TextBooks hebben hierdoor veel aandacht en momentum gekregen. De kennis breder toegankelijk maken verliest aan belang, terwijl kostenbesparing voor de student belangrijker wordt.

Naast deze focus op kostenbesparing voor de eindgebruiker is nog een andere ontwikkeling zichtbaar. Initiatieven komen nu meer vanuit het beleid en strategie van de instelling. Het is niet één individu, maar een breed-gedragen strategie binnen een instelling. Niet alleen binnen instellingen zie je dit, maar ook op bij de overheid. Vooral in Noord-Amerika zie je steeds meer staatsbrede initiatieven voor Open Education[i]. Maar ook in Europa heeft de Europese Commissie hierop ingezet met Opening Up Education[ii] en in Nederland is het Ministerie van OCW gestart met de tender voor Open en Online Onderwijs.

Open Education is duidelijk volwassen geworden. Het speelveld van Open Education is verschoven van de ideologisch-gedreven professor naar een kostenbesparend beleid.  Op zichzelf is dit een goede ontwikkeling. Maar wel belangrijk is het om onze ideologische gedrevenheid niet te verliezen in beleidsnotities en beperkingen van het budget. Laten we niet vergeten waar het om gaat: Educate the world!